Anne Çocuğuna Kendi Soyadını Verebilir

Hukuk sistemimizde çocuğun annesi ve babası evliyse babanın soyadını alacağı, evli değillerse annenin soyadını alacağı şeklinde düzenleme mevcuttur.

Genel olarak, çiftler boşansalar ve velayet annede olsa dahi çocuk babanın soyadını kullanmaya devam eder. Son zamanlarda yazılı ve görsel basında boşanmış kadınların çocuklarına kendi soyadlarını vermek istemeleri üzerine açılan davaları duymaktayız. Bu davaların dayanağı nedir ve bu davalar nasıl ilerler, bu konuyu sizlerle paylaşmak isterim.

Her ne kadar eşler evlilik birliği içinde ve evlilik birliğinin sona ermesi akabinde hak ve yükümlülükler açısından aynı konumda olsalar da erkeğe tanınan çocuğun soyadını seçme hakkı kadına tanınmamıştır.

Travmatik bir boşanma sürecinin ardından eşlerin bir daha barışma ihtimalinin olmaması durumlarında, çocuklarına karşı bir baba olarak sorumlulukların yerine getirilmemesi durumlarında, velayeti annede olan çocukla annenin soyadlarının farklı olması durumlarında ortaya çıkan problemlerde kadınlar çocukların babaya ait soyadını kullanmalarını istemiyorlar. Bu ve benzeri nedenlerle açılan bir boşanma davasında anne çocuğa kendi soyadını vermek istemiş, bu talep ilk derece mahkemesi olan Aile Mahkemesi tarafından reddedilmiştir. İç hukuk yollarının tükenmesiyle Anayasa Mahkemesine, hak ihlali olduğu gerekçesiyle yapılan başvurunun Anayasa Mahkemesi tarafından kabul edilmesinin ardından artık Yargıtayda Anayasa Mahkemesi’nin emsal kararını temel alarak emsal nitelikte kararlar vermektedir.

Anayasa Mahkemesinin 8 Aralık 2011 tarihli kararıyla, Soyadı Kanununundaki “evliliğin feshi veya boşanma hallerinde çocuk anasına tevdi edilmiş olsa bile babasının seçtiği veya seçeceği adı alır” hükmü iptal edilmiş, erkeğe velayet hakkı kapsamında tanınan çocuğun soyadını seçme hakkının kadına tanınmamasının, velayet hakkının kullanılması bakımından cinsiyete göre ayırım yapılması sonucunu doğurduğu ve bunun da hak ihlali olduğu tespit edilmiştir.

Buna göre boşanmış kadının, velayeti kendisine verilmiş çocuğuna kendi soyadının verilmesini, velayet hakkına dayanarak aile mahkemesinden isteyebilir. Boşanma davalarında velayet hakkında karar verilirken çocuğun üstün yararı göz önünde bulundurularak karar verilir. Burada da çocuğun annenin soyadını kullanmasında çocuğun üstün yararı araştırılır.

Çocuğa kendi soyadını vermek isteyen anne Aile Mahkemesinde açacağı bir dava ile kendi soyadını çocuğun almasında çocuğun ne gibi bir yararı olduğunu kanıtlamalıdır.

Hangi Gerekçelerle Çocuğun Soyadını Değiştirme Davası Açılmaktadır?

Mevzubahis çocuk olduğunda, çocukların maddi manevi tüm ihtiyaçları göz önünde bulundurulur. Çocuğun kişisel, psikolojik gelişimi açısından, barınma, giyim, eğitim, bakım ihtiyaçlarının hangi tarafça kolaylıkla karşılanacağı da göz önünde bulundurularak velayet davalarında bir çözüme gidilir.

Soyadını vermek isteyen anneler, müşterek çocuğun maddi manevi tüm ihtiyaçlarının kendisinin karşıladığını, çocuğun soyadının farklı olduğu için resmi işlemlerde zorluklar yaşandığını, çocuğun okul hayatında sıkıntılar yaşadığını ve varsa başkaca nedenlerle, ileri sürdüğü iddiaları ispatlamak şartıyla, bu davayı açabilir.

Herhangi bir gerekçe göstermeksizin açılan bu dava büyük ihtimalle reddedilecektir. Ancak çocuğun üstün yararını ispat eden tarafın davasının kabul edilmesinin önünde çok da bir engel olmadığını belirtmek isterim.