Kapalı Maraş – Varosha

Akdeniz’in Las Vegas’ı olarak anılan ve 46 yıldır kapalı olan Maraş’ın artık bir bölümü ziyarete açık durumda

Kıbrıs Gazimağusa bölgesinde bulunan Kapalı Maraş-Varosha, 1974 öncesi 6.5 km uzunluğunda eşsiz plajları, modern mimarisi ve otel turizmi ile dünyanın en ünlü tatil merkezlerinden biriydi.

O dönemlerde Akdeniz’in Las Vegas’ı olarak adlandırılan Maraş, 99 eğlence merkezi, 25 müze, 24 sinema ve tiyatro, 21 banka, 2 spor tesisi ve dünyanın ilk 7 yıldızlı oteli olarak anılan Golden Sands’e ev sahipliği yapmaktaydı.

Günümüzde yeşil hat üzerinde bulunan ve adayı ikiye ayıran Maraş bölgesi, Marilyn Monroe, Sophia Loren ve Elizabeth Taylor gibi dünyaca ünlü çok sayıda ismin tatil için tercih ettiği bir bölgeydi.

1954 yılında EOKA’nın kurulması ile beraber Kıbrıslı Türkler ve Kıbrıslı Rumlar arasında çatışmalar başladı. Yaklaşık 6 yıl süren çatışmalar sonrasında 19 Şubat 1959 yılında kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti (ortaklık cumhuriyeti) 1960 yılında bağımsızlığını ilan etti.

1963 yılına kadar devam eden Kıbrıs Cumhuriyeti (ortaklık cumhuriyeti) Kıbrıslı Türklerin cumhuriyetten atılması ile tamamen tek toplumlu ve tek uluslu bir cumhuriyet haline geldi.

Kıbrıs’ın Yunanistan’a bağlanması ve tamamen tek toplumlu, tek uluslu Kıbrıs anlamına gelen  Enosis hareketini savunan EOKA’cılar ile Kıbrıslı Türkler arasında 1963’ten 1974 yıllarına kadar toplumlar arası çatışma meydana geldi.

EOKA’cılar, Enosis hareketinin liderlerinden biri olan dönemin Cumhurbaşkanı II.Makarios’un da desteği ile 1958 yılından sonra başta Kıbrıs Türkleri olmak üzere Enosis karşıtı Kıbrıslı Rumlara bir çok saldırılar düzenledi. Yapılan saldırılarda birçok Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum katledildi.

Devam eden saldırılar sebebi ile 500 yılı aşkın süre iç içe yaşayan iki toplum birbirinden ayrılmak zorunda bırakıldı. Saldırılarda evleri yakılan, katledilen Kıbrıslı Türkler Kıbrıs’ın kuzeyine göç etmeye başladı. Göç sırasında esir alınan bir çok Kıbrıslı Türk işkence edilerek öldürüldü.

Ardı arkası kesilmeyen saldırılar ve orada işkence gören, katledilen Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rumları bu durumdan kurtarmak amacı ile 20 Temmuz 1974 sabahı saat 06:05 itibari ile Türk ordusu adaya havadan ve denizden ilk çıkarmasını yaptı.

Dönemin Türkiye Başbakanı Bülent Ecevit’in ”Biz aslında savaş için değil, barış için, yalnız Türklere değil, Rumlara da barış getirmek için Ada’ya gidiyoruz” sözleri ile başlayan harekat kısa sürede sonuç verdi.

Türkiye’nin adaya asker çıkardığını öğrenen Enosis yanlısı Rumlar, Türkler de bize katliam yapacak düşüncesi ile her şeylerini geride bırakarak Kıbrıs’ın güneyine doğru kaçmaya başladı.

Kıbrıs Barış Harekatı sonucunda Ada’nın %37’si Türklerin kontrolüne geçti. 170.000 civarındaki Enosis yanlısı Rum kuzeyde bulunan evlerinden göç ettirildi. Boşalan yerlere ise saldırılardan ve katliamlardan kaçmayı başarabilmiş 50.000 civarı Kıbrıslı Türk ve daha sonrasında Türkiye’nin de teşviki ile Türkiye’den gelen göçmenler yerleşti.

Kıbrıs Harekâtı sonrasında 1976’da Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin kurulması ve 15 Kasım 1983’te Kıbrıs Türk Federe Devleti meclisi self-determinasyon hakkını kullanarak oy birliği ile aldığı bir kararla, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni ilan etmesi ile Maraş bölgesi 29 Temmuz 1990’da KKTC Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığına teslim edildi.

Maraş bölgesi, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarına konu olmuştur. 11 Mayıs 1984 tarihinde alınan 550 sayılı kararda “Maraş’ın herhangi bir bölgesine sakinleri dışında insanlarca yerleşilmesinin kabul edilemez olduğu değerlendirilir ve bölgenin idaresinin Birleşmiş Milletler’e verilmesi için çağrıda bulunulur” ifadesi yer aldı.

14 Eylül 1992 tarihli 789 sayılı karardaysa 550 numaralı karara atıfta bulunularak bölgenin kontrolünün Birleşmiş Milletler Barış Gücüne teslim edilmesi çağrısında bulunuldu.

Annan planına göre Kapalı Maraş, Rum tarafının denetimine bırakılacaktı. Ancak yapılan referandumda Annan planı, Kıbrıs Türklerince kabul edilmesine rağmen Kıbrıs Rumları tarafında reddedilince bu durum gerçekleşmedi.

Yeniden Açılma Süreci

18 Haziran 2019 tarihinde yapılan KKTC Bakanlar Kurulu toplantısının ardından Kuzey Kıbrıs Başbakanı Ersin Tatar ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay’ın yaptıkları ortak açıklamalar doğrultusunda Maraş’ta öncelikle bir envanter çalışması yürütüleceği ve ardından şehrin tekrar turizme açılacağı bildirilmişti.

Envanter çalışmalarında Kıbrıslı ekiplere Türkiye’den gelen uzmanların da yardım etmesi ve ortak yürütülecek bir çalışma sonucunda, Maraş’taki taşınır ve taşınmaz mülklerin kayıtlarının tutanak altına alınması kararlaştırıldı. Maraş’ın altyapısının yenilenip, çevre düzenlemesi yapılarak yeniden inşa edilip turizme açılmasının maliyeti 10 milyar dolar olarak öngörülmektedir.

“KKTC Su Temin Projesi Boru Hattı Onarımını Müteakip Su Verme Merasimi”nde konuşan KKTC Başbakanı Ersin Tatar, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılımıyla alınan ortak bir kararla 8 Ekim 2020 Perşembe günü, 1.5 km’lik Maraş kıyı şeridinin ve denizinin KKTC halkının kullanımına açılacağını duyurdu.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) sınırları içerisinde yer alan ve 46 yıldır kapalı olan Maraş bölgesinin bir bölümü 8 Ekim 2020 Perşembe günü halkın ziyaretine açıldı. 46 yıllık hasret ile bu ana tanıklık etmek isteyen vatandaşlardan ilk etapta 200’e aşkını Maraş’a giriş yaptı.

Kıbrıs ile alakalı çektiği tanıtım ve gezi videoları ile tanınan, Doğu Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğrencisi Samet Yıldız da (mezun/2021) Maraş’ı ilk görüntüleyenlerin arasındaydı.

Bir çok ülkeden ziyaret

Dubai’den Kapalı Maraş’ın açılması için KKTC’ye gelen Kıbrıs Türkü Gulnaz Nejmi, “İnanılmaz duygular içerisindeyim. Ailemin küçüklüğü bu bölgede geçti, şu anda o tarihi sokaklarda yürüyorum.” dedi. Nilüfer Nejimi, “Tarihi yapılar arasında dolaşmanın farklı duyguları barındırdığını” söyledi. Nejimi, “Bölgenin bir an önce tamamen hayalet şehir özelliğinden kurtulmasını diliyorum” dedi.

Gözyaşlarını Tutamadı

18 yaşına kadar Kapalı Maraş’ta yaşayan 64 yaşındaki Sonay Akyay da duygularını, “Ne anlatabilirim ki, ağlamak istiyorum. Bu tarihi ana tanıklık ettiğim için şükürler olsun. Eski anılarım canlandı bu caddelerde. Demokrasi Caddesi’nde çok anılarımız oldu, ailemizle buralarda çok gezdik” diye anlattı.

Fuat Oktay’dan Mesaj

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Kıbrıs’ın 46 yıl önce yerleşim ve iskana kapatılan “Kapalı Maraş” bölgesinin yeniden insan sesleriyle dolduğunu bildirdi.

Oktay, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Kapalı Maraş’ın güzel sahilleri 46 yıl sonra yeniden insan sesleriyle doldu. Doğu Akdeniz’in incisi Maraş’ın adada hem barış ve refahın simgesi hem de KKTC ekonomisinin can damarı olacağına inancım tamdır.” ifadelerini kullandı.

Video Kaynak 1 Video Kaynak 2