Evlenen Kadının “Soyadı” Meselesi

Değişen toplumsal değerler, evlilik yaşının git gide ilerlemesi ve kadının iş hayatına katılımıyla, belki çok basit görünen bir konu olan “soyadı” meselesi, yeni çağ kadınları için oldukça gündeme getirilen hukuki sorulardan bir tanesidir. Evlenirken kadın sadece kendi soyadını kullanabilir mi? Türk Medeni Kanun hükümleri buna imkan tanıyor mu?

Her ne kadar vatandaşlar tarafından kadın evlendiğinde kocanın soyadını alır diye bilinse de Türk Medeni Kanun değişiklikleriyle, üst yargı merciilerinin bu konudaki içtihatlarıyla birlikte birtakım değişikliklere gidildi ve kadının evlendikten sonra da kendi soyadının kullanımı konusunda yol açıldı.

Türk Medeni Kanun değişikliğinden önce mahkemeler önüne bu konu eşitlik ilkesi, ayrımcılık ilkesi ve özel yaşama saygı ilkesinin ihlalleri nedeniyle bir çok kez gelse de, mahkemelere yapılan başvurular reddedilmiş ve kadınların kendi soyadlarının kullanımı meşru görülmemiştir.

Akabinde yapılan Anayasa Mahkemesine yapılan başvurular neticesinde; Anayasa Mahkemesi’nin yapmış olduğu tespitler ve AİHM kararları ışığında yapılan değerlendirmelerle; erkeklerin kendi soyadlarını evlendikten sonra kullanmaya devam edebildikleri ancak kadınların devam edemedikleri, bunun açıkça ayrımcılık olduğu, eşitlik ilkesine de aykırılık teşkil ettiği argümanlarını haklı görmüş ve başvurular kabul edilmiştir.

Anayasa Mahkemesi; Medeni Kanundaki “kadın evlenmekle kocasının soyadını alır” hükmünün ailenin korunması ve aile bağlarının güçlendirilmesi açısından öemli olduğu ancak bunun anayasal temel hak ve özgürlüklerin de ihlali olduğu görüşüyle bireysel başvuruları kabul etmiş ve kadınlara bekarlık soyadlarını kullanmanın önünü açmıştır. Nitekim, Türk Medeni Kanunu değişmiş ve bu husus 187. madde ile hüküm altına alınmıştır.

Türk Medeni Kanun’un 187. maddesi; “Kadının soyadı” başlığı ile bu soruya cevap vermektedir. Buna göre; kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir.

Evlenen kadın sadece kendi soyadını kullanabilir mi?

Anlaşılacağı üzere, evlenen kadının sadece kendi soyadını kullanması yönünde değil ama kocasının soyadından önce bekarlık soyadını kullanabileceği yönünde herhangi bir hukuki engel bulunmamaktadır.