İşverenin İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Fesih Hakkı

İş ilişkisinin sürdürülmesinin beklenemeyeceği durumlarda İş Kanunu hem işçiye hem de işverene iş sözleşmesini sonlandırma hakkı tanımıştır. İş Sözleşmesi, işveren tarafından hem yasada belirtilen hem de yargı kararlarıyla belirtilen nedenlerle sonlandırılabilir. İş Kanununun 24. maddesinde bu haller düzenlenmiştir.

İşverenin Haklı Nedenle Fesih Halleri

İşveren, iyi niyet ve ahlak kurallarına uymayan haller, sağlık sebepleri, zorlayıcı sebepler ve işçinin tutuklanması ve gözaltına alınması nedenleriyle iş akdini haklı nedenle sonlandırabilir.

İyi Niyet ve Ahlak Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri

Bu gerekçe yasada birkaç şekilde alt başlıklarla ele alınmıştır. Bunlar;

• işçinin nitelikleri hakkında gerçeğe aykırı bilgiler vermesi, işçinin yabancı dil bildiğini söylemesi, ancak gerçekte yabancı dil bilmemesi işverene haklı nedenle fesih hakkı tanımaktadır.
• işçinin işverene karşı ahlaka aykırı sözler söylemesi, işçinin işverene ya da ailesine yönelik şeref ve haysiyete aykırı sözler sarf etmesi ve davranışlarda bulunması işverene haklı nedenle fesih hakkı tanımaktadır.
• işçinin başka bir işçiye cinsel tacizde bulunması durumunda işveren cinsel tacizde bulunan işçinin iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Böyle durumlarda işveren önlem almak durumundadır aksi halde cinsel taciz mağduru işçi, iş akdini tek taraflı sonlandırabilir.
• işçinin doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması, işçinin işverenin sırlarını afişe etmesi, işverenin güvenini kötüye kullanması gibi davranışlar işçi açısından doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlardır. Bu durumda iş sözleşmesini işveren haklı nedenle sonlandırabilir.
• işçinin iş yerinde suç işlemesi, iş yerinde 7 günden fazla hapis cezasını öngören ve cezası ertelenmeyen suçları işleyen işçinin sözleşmesi işveren tarafından haklı nedenle sonlandırılabilir.
• işçinin izinsiz ve mazeretsiz olarak işe gelmemesi, haklı bir neden olmaksızın ard arda iki iş günü işe gitmeyen işçinin iş sözleşmesi haklı nedenle sonlandırılabilir.
• işçinin görevlerini yerine getirmemesi, işçinin yapmakla yükümlü olduğu görevleri ısrarla yerine getirmemesi durumunda işçinin sözleşmesi haklı nedenle sonlandırılabilir.
• işçinin iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi veya iş yerindeki mallara zarar vermesi, işçinin savsaklaması sonucu işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işçinin işyerindeki mallara maaşının çok üzerinde zarar vermesi durumunda iş sözleşmesi haklı nedenle sonlandırılabilir.

Sağlık Sebepleri

İşçinin kendi kastından ya da derli toplu olmayan yaşamından, içkiye düşkünlüğünden bir hastalığa yakalanması veya engelli hale gelmesi, bu sebeple işe devamsızlığın ard arda üç iş günü sürmesi ya da bir ayda beş iş gününden fazla sürmesi, işçinin hastalığının tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun saptanması durumlarında işverenin iş sözleşmesini haklı nedenle sonlandırma hakkı bulunmaktadır.

Zorlayıcı Sebepler

İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin
ortaya çıkması durumunda işveren iş sözleşmesini sonlandırabilir. Bu nedene dayalı olarak pandemi döneminde bir çok işveren iş sözleşmelerini sonlandırmıştır. Burada önemli olan husus, işçinin kendinden kaynaklı olarak bir zorlayıcı sebebin ortaya çıkması halidir.

İşçinin Tutuklanması ve Gözaltına Alınması

İşyerinde altı aydan az çalışmış işçinin iki hafta, altı ay ile bir buçuk sene çalışmış işçinin dört hafta, bir buçuk yıl ile üç yıl çalışmış işçinin altı haftadan fazla tutuklu kalması durumunda işveren iş sözleşmesini haklı nedenle sonlandırabilir.

Haklı Feshin Sonuçları

Haklı nedenle feshin en önemli sonuçlarından bir tanesi kıdem tazminatıdır. Gerçekten de işçinin iş sözleşmesinin sona ermesinde işveren haklıysa işçi kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır.

Haklı nedenle fesih durumlarında işveren ihbar sürelerine uyarak işçinin sözleşmesini sonlandırabilecektir. Yani işçinin kıdemine göre yasada belirtili sürelere uyarak önceden işçiye iş sözleşmesini sonlandıracağını duyurmalıdır. Aksi halde işçi ihbar tazminatına hak kazanabilecektir.

Diğer işçilik alacakları ile yıllık izin ücretlerini ise işçi her halükarda kazanacaktır.

İşverenin haklı nedeni öğrendiği tarihten itibaren altı gün içinde feshi gerçekleştirmesi gerekmektedir. Altı günü aşan durumlarda yapılan fesihler haksız fesih gibi değerlendirilebilir.